Czarnowski Zdzisław Paweł (1844-1918)

Zdzisław Paweł Czarnowski herbu Łada urodził się 25 stycznia 1844 roku w Kątach; ziemianin, właściciel dóbr Katy, uczestnik powstania 1863 roku. Był synem Ignacego i Marianny z Goldtmanów h. Biskupiec. Ojciec był właścicielem dóbr Kąty, matka bratanicą biskupa sandomierskiego, Józefa Goldtmanna.

Miał cztery siostry: Aleksandrę, Mariannę, Felicję i Teodozję oraz brata Władysława. Po śmierci ojca, gdy matka z siostrami zamieszkały w Warszawie, przejął majątek i rozpoczął zarządzanie dobrami Kąty oraz przyległymi folwarkami. Spłacił zobowiązania wobec brata, zaś matce i siostrom wypłacał „procent” od dochodów.

W wieku 19 lat uczestniczył w Powstaniu Styczniowym, był podoficerem 1 plutonu oddziału Józefa Skrzyńskiego. Po zakończeniu powstania wrócił w rodzinne strony i zaczął się realizować jako rolnik. W gospodarstwie starał się mechanizować pracę, opierając działalność na nowoczesnych urządzeniach. Korzystając z bliskości cukrowni Model uprawiał na dużą skalę buraki, których uprawa przynosiła dobry dochód. Prowadził również w Kątach wydobycie torfu i sprzedaż do zakładów produkcyjnych.

Dobre zarządzanie pozwoliło na zakupienie sąsiednich gruntów wsi Wojciechowizna, oraz zgromadzenie dużego kapitału w postaci listów zastawnych Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego oraz Towarzystwa Kredytowego miasta Warszawy.

Wybudował w Kątach dwór, kupił w Warszawie mieszkanie, w którym mieszkał będąc w stolicy. Dużo czasu i pracy poświęcał sprawom opieki społecznej i edukacji mieszkańców wsi. Założył w Kątach szkołę elementarną czteroklasową, dla dzieci pracowników folwarków.

W sporządzonym testamencie zapisał: 8 tys. rubli gminie Pacyna na rozwój oświaty; 5 tys. na Polską Macierz Szkolną; 5 tys. na Związek większych rolników w Warszawie; tysiąc rubli na lichtarze do wielkiego ołtarza w kościele w Pacynie. 70 tysięcy rubli zapisał na nienaruszalny fundusz, z którego odsetki miały być dzielone na dwie połowy; jedna połowa przyznawana za najlepsze dzieło rolnicze wydane w języku polskim, a druga na zapomogi dla młodzieży polskiej studiującej nauki rolnicze.

W 1896 roku ofiarował 6 tysięcy rubli na budowę kościoła w Pacynie, którego koszt budowy został oszacowany na 34 tysiące rubli. Również do tego kościoła zakupił ołtarz główny. W 1904 został wybrany na Prezesa Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego w Warszawie. Należał także do Związku Ziemian.

Zdzisław Czarnowski zmarł 20 maja 1918 roku. Został pochowany na „starym” cmentarzu w Pacynie, w grobie rodzinnym

W 1919 roku z „Funduszu żelaznego im Zdzisława Czarnowskiego z Kątów” przyznano dwie nagrody: inż. Kazimierzowi Siwickiemu (współzałożycielowi „Stowarzyszenia Elektrotechników Polskich” –SEP) 1500 rubli za pracę „Elektryczność, jako źródło siły i światła w rolnictwie” oraz Konstantemu Czarnowskiemu w kwocie 1000 rubli. W 1921 roku z tego funduszu nagrodę w wysokości 5000 marek otrzymał prof. dr. Jan Rostafiński, wykładowca SGGW.

W 1920 r. w nawie bocznej kościoła w Pacynie zastało zamocowane epitafium Zdzisława Czarnowskiego, ufundowane przez jego rodzinę.