d’Alphonce Aleksander Jan (1779-1857)
Aleksander Jan d’Alphonce de Saint Omer h. Sentomerski urodził się 18 (lub 28) grudnia 1779 roku w Pontoise (Francja), zmarł 27.04.1857 roku w Mistrzewicach pow. sochaczewski. Kapitan Armii Księstwa Warszawskiego, oficer Powstania Listopadowego, kartograf, generał wojsk cesarsko-rosyjskich. Był synem Antoine d’Alphonce i Régine Lelier. Rodzina pochodzenia francuskiego.
Żonaty trzykrotnie; jeszcze we Francji ok. 1790 roku ożenił się z Katherine Didier, córką Jana i Reginy Lelier. Mieli syna Edwarda Aleksandra.
W Warszawie ok. 1808 roku ożenił się z Urszulą Prusimską, córką Wincentego Prusimskiego i Katarzyny z Chłapowskich. Wincenty Prusimski był dziedzicem rozległych dóbr w okolicach Międzychodu, m.in. majątku Debrzno, który Urszula wniosła generałowi d’Alfonce w posagu. Małżonkowie mieli ośmioro dzieci: Aleksander Adolf (1810); Tadeusz Włodzimierz (1812); Józef Emilian (1817); Felicjan Aleksander (1818); Jan Kazimierz Stanisław (1820); Teodor Wincenty (1822); Antoni Stanisław (1823); Felix (1827). Urszula zmarła 15 sierpnia 1827 roku.
17 kwietnia 1856 roku w Mistrzewicach wziął ślub z Adelą Rusiecką, córką Leonarda i Teresy z Szajeskich. Małżeństwo było bezdzietne.
Walczył w wojnach napoleońskich; w 1794 roku jako żołnierz armii francuskiej, 1800 podporucznik pułku dragonów, 1802 przeszedł do korpusu inżynierów, 1805 porucznik, 1807 kapitan w sztabie marszałka Lefebvre. Za kampanię 1807 roku otrzymał order Virtuti Militari.
1807 r. kapitan, adiutant księcia Poniatowskiego w Sztabie Głównym Księstwa Warszawskiego, w 1809 r. poddyrektor korpusu inżynierów. W 1809 roku awansował do stopnia podpułkownika, otrzymał również stanowisko szef biura topograficznego. W 1811 roku wykonał mapę Wołynia, a potem Galicji, Prus Południowych i Księstwa Warszawskiego.
„Ciekawostką jest, że opracowujący mapę Wołynia podpułkownik Aleksander d’Alphonce korzystał w szerokim zakresie z rękopiśmiennej mapy geologicznej znanego badacza i naukowca Stanisława Staszica. Z tego okresu pochodzi również inna ważna praca tego autora, powstała w wersji rękopiśmiennej prawdopodobnie w 1811 r., dużej wartości mapa donacji napoleońskich i granic departamentów Księstwa. Było to zapewne studium do przygotowywanej od pewnego czasu szczegółowej mapy Księstwa Warszawskiego. … A. Alphonce kierował również kopiowaniem map Dniestru, oraz Galicji i dawnych Prus Południowych (mapa Gilly’ego) na zamówienie francuskie.” (M. Ochman, Polski Korpus Inżynierów Wojskowych w latach 1807-1831)
W 1813 przeniesiony został do korpusu inżynierów, w 1814 został szef szwadronu, wrócił z generałem Dąbrowskim do Polski. W 1815 roku awansował do stopnia majora, wszedł do Sztabu Głównego Kwatermistrzostwa Generalnego. W 1820 otrzymał stopień pułkownika. Prowadził pomiary okolic Płocka do Mapy Królestwa Polskiego. W 1822 roku rozpoczął prace nad mapą Królestwa Polskiego.
W 1824 roku kupił od Juliana Kaftańskiego ogród „Bagatela” mieszczący się przy ul. Okopowej w Warszawie. W 1843 sprzedał „Bagatelę” Józefie z hrabiów Mostowskich Muchanów. Od około 1825 był także właścicielem domu przy ul. Mokotowskiej.
W grudniu 1828 roku otrzymał na sześc lat patent swobody na wprowadzenie i konstrukcję maszyny do wyrabiania cegieł.
1830 otrzymał znak honorowy za 20 lat nieskazitelnej służby oficerskiej. W trakcie powstania jako pułkownik Kwatermistrzostwa Generalnego, po kapitulacji Warszawy pozostał w mieście. 1832 wszedł do służby rosyjskiej, należał do korpusu topografów. 1842 dymisja w stopniu generała majora.
Za wieloletnią pracę kartografa i kwatermistrza oraz nienaganną oficerską służbę uzyskał w 1843 roku przyznanie szlachectwa i herb „Sentomerski” (od Saint-Omer – rodzinnego miasta we Francji).
Był też architektem.
W 1817 roku zaprojektował w stylu angielskim park w Radziejowicach. Był również autorem projektu ogrodu wokół Belwederu w Warszawie oraz Świątyni Milczenia w parku w Słubicach. Według jego projektu przebudowano w 1841 roku pałac w Objezierzu, woj. wielkopolskie.
Aleksander d’Alphonce Sentomerski zmarł 27 kwietnia 1857 roku w Mistrzewicach w wieku 76 lat. Pochowany został prawdopodobnie na cmentarzu w Mistrzewicach.
Blazonowanie herbu: „Tarcza rozcięta i skrzyżowana. W prawej górnej części lazurowej z dołu wyłania się charcik srebrny; w lewej czarnej części srebrny miecz ze złotą rękojeścią w filarze; w dolnej szkarłatnej części znajduje się srebrna chusta ułożona w koło, związana u dołu, z opuszczonymi końcami. Tarcza jest zwieńczona hełmem szlacheckim z koroną. W klejnocie wschodzący srebrny charcik. Nie ma zawołania”.
Grób, stan obecny
Galeria dokumentów i zdjęć
Źródła:
Powszechny Dziennik Krajowy 1829 nr 125 (28 maja)
Gazeta Polska 1829 Nro 48 (19 lutego)
Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1840 nr 79 (2 kwietnia)
Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego. 1843, № 153 (4 lipca)
Kurjer Warszawski 1857 № 131 (20 maja)
Kurjer Warszawski R.55 nr 102 (13 maja 1875)
Skorowidz mieszkańców miasta Warszawy z przedmieściami na rok 1854
Józefa Unger Kalendarz Warszawski Popularno-Naukowy na Rok (1857)
Taryfa domów miasta Warszawy i przedmieścia Pragi_1839
Kurjer Warszawski R.53 nr 218 (9 października 1873) + dod.
Ogrody w Warszawie i jej okolicach: opisane w roku 1784 (1848)
Kraushar Aleksander, Typy i oryginały warszawskie z odleglejszej i mniej odległej przeszłości. 1, Z czasów Królestwa Kongresowego 1816-1831, Warszawa 1913
Archiwum Państwowe w Warszawie
Archiwum Archidiecezjalne w Warszawie
Polski Słownik Biograficzny, Tom 1
R. Bielecki, Słownik biograficzny oficerów powstania listopadowego, t. 1, Warszawa 1995
S. Łoza, Architekci i Budowniczowie w Polsce
dr Marcin Ochman: „Polski Korpus Inżynierów Wojskowych w latach 1807-1831″ Rozprawa doktorska. prof. dr hab. Jarosław Czubaty (opiekun rozprawy doktorskiej). Warszawa: Uniwersytet Warszawski – Wydz. historyczny, 2017, s. 439-440
РГИА. Ф.1411. Оп.1. Д.440. Л.8 (№ 2).
Воспроизводится на основании Федерального закона от 22.10.2004 N 125-ФЗ «Об архивном деле в Российской Федерации», ст.26 ч.1.
„Zbiór herbów dyplomowych Szlachty Polskiej”
